Marktupdate | November 2025
Elke maand delen we de belangrijkste ontwikkelingen op de energiemarkt. We laten zien hoe de energieprijzen tot stand komen, signaleren trends over meerdere maanden en jaren, en geven je inzicht in de impact van de markt op jouw energierekening.
November: Fossiele energiecentrales bepalen de prijzen
November markeerde de start van de winter op de Nederlandse elektriciteitsmarkt. Door lagere temperaturen en kortere dagen liep de vraag naar elektriciteit op. Tegelijkertijd daalde de zonne-energieproductie met zo’n 30% vergeleken met oktober. De productie van windenergie bleef ongeveer gelijk. Met minder duurzame opwek en een hogere vraag werden vaker fossiele energiecentrales (gas en kolen) ingezet.
Het gevolg: gemiddeld hogere prijzen en kleinere prijsverschillen. De volatiliteit was dus laag. Dat maakt het lastiger voor flexibele assets, zoals batterijen, om te profiteren van prijsschommelingen en zorgt voor een laag aantal cycli deze maand.
De dagmarkt (day-ahead)
De day-ahead prijzen lagen in november duidelijk hoger dan in oktober. Door minder zonne-energie en een stabiel niveau aan windproductie was er onvoldoende hernieuwbare productie om te voldoen aan de gestegen vraag. Fossiele centrales moesten vaker bijspringen, wat zorgde voor hogere gemiddelde prijzen en kleinere prijsverschillen.
Dagmarktprijzen
De prijzen stegen en lagen heel november op een hoog niveau. Traditionele centrales (gas en kolen) speelden een belangrijke rol en leverden, op enkele dagen met stevige wind na, het grootste deel van de elektriciteit. Omdat deze centrales elektriciteit produceren voor een stabiele prijs, was er weinig volatiliteit op de dagmarkt.
In de laatste weken van de maand daalden de temperaturen in heel Europa. Vooral op doordeweekse avonden liep de vraag naar elektriciteit sterk op, met hoge prijzen als gevolg. Tegelijkertijd hadden onze buurlanden ook weinig aanbod van hernieuwbare bronnen. Nederland exporteerde daardoor relatief veel elektriciteit. Door deze factoren ontstonden hoge prijzen op 24, 25 en 26 november.
Dit is goed te zien in de onderstaande grafiek. We zien dat de gemiddelde prijzen zijn gestegen ten opzichte van de voorgaande maanden (groene lijn), terwijl de dagelijkse prijsspreiding zakte ten opzichte van oktober (gestippelde lijn). Tegen het einde van de maand liep de prijsspreiding op door de hoge avondprijzen.
De gemiddelde dagelijkse prijsspreiding is het verschil tussen de hoogste en laagste kwartierprijs op één dag. Bij een grote spreiding is het verdienpotentieel van batterijen hoog, want er kan dan goedkoop elektriciteit worden gekocht (laden), en dure elektriciteit worden verkocht (ontladen).
Geen negatieve prijzen in november
In november zijn er geen kwartieren met negatieve prijzen geweest, wat past bij deze tijd van het jaar. Lage prijzen kunnen in deze periode alleen ontstaan wanneer er veel productie van windenergie is en de vraag laag is, bijvoorbeeld ’s nachts of in het weekend. Deze maand zorgden zulke momenten echter niet voor negatieve prijzen.
Ook al is de day-aheadmarkt overgestapt naar kwartieren, blijven we voor het gemak tellen in uren in plaats van kwartieren.
Hoogste prijs van de maand: 26 november
Op 26 november piekten de elektriciteitsprijzen op €335/MWh om 16:45 uur. Dit was één van de weinige extreme prijzen deze maand. De windproductie nam in de loop van de dag af en de zonne-energieproductie bleef zeer beperkt. Gascentrales moesten opschalen, wat zorgde voor hoge prijzen. Tegelijkertijd exporteerde Nederland elektriciteit naar Duitsland en België. Samen zorgden deze factoren voor de prijspiek in de namiddag.
De onbalansmarkt
De volatiliteit op de onbalansmarkt was deze maand extreem laag. Het balanceringssysteem functioneerde efficiënt en stabiel. Dankzij voldoende flexibiliteit van vooral gascentrales en windenergie ontstonden nauwelijks momenten met onbalans in het systeem. Tegelijkertijd bleef het aantal kwartieren met regeltoestand 2 zeer hoog. Door deze combinatie was het lastig voor bijvoorbeeld een batterij om bij te dragen aan de balancering van het systeem.
Extreem lage volatiliteit
Deze maand functioneerde het balanceringssysteem bijzonder efficiënt: de onbalansprijzen bleven over de hele maand zeer laag. Het systeem had voldoende flexibiliteit, vooral dankzij traditionele gascentrales. Ondanks de lage temperaturen in de tweede helft van de maand bleef het systeem stabiel en was er altijd voldoende balanceringsenergie van gascentrales en windturbines om schommelingen in de balans snel op te vangen. Voor bijvoorbeeld batterijen bood dit weinig kansen: de potentiële opbrengsten waren aanzienlijk lager dan in voorgaande jaren.
Regeltoestand 2
Er waren opnieuw extreem veel kwartieren met regeltoestand 2, iets minder dan vorige maand. Regeltoestand 2 ontstaat wanneer in één kwartier zowel een tekort als een overschot in het systeem voorkomt. In dat geval brengt TenneT bij alle partijen met een onbalanspositie de betreffende onbalanskosten in rekening. Het is dan niet mogelijk om met bijvoorbeeld een batterij bij te dragen aan de balancering en een positief resultaat te behalen.
Het hoge aantal kwartieren met regeltoestand 2 vergroot dus het risico voor passieve balancering met een batterij. Om dit risico en de onbalanskosten te beperken, is het belangrijk om niet te opportunistisch te reageren op onbalans. Pas wanneer in een kwartier duidelijk sprake is van een tekort of overschot, kan geladen of ontladen worden.
TenneT blijft ontevreden over het grote aantal schommelingen in de systeembalans. Daarom publiceert TenneT sinds deze maand de balansdelta elke 12 seconden in plaats van één keer per minuut. Tot nu toe heeft deze wijziging nog weinig effect gehad.
Dag met extreem aantal regeltoestand 2: 22 november
Op 22 november eindigde meer dan de helft van alle kwartieren in regeltoestand 2. Het waaide flink en de zonne-energieproductie was beperkt. Door onstabiele wind en moeilijk te voorspellen zonne-energieproductie varieerde de balanceringsbehoefte de hele dag.
Afregelprijs: De onbalansvergoeding voor afregelen. Bij een overschot in het systeem is er een prijsprikkel voor minder leveren of extra afnemen.
Wanneer in één kwartier zowel een afregel- als een opregelprijs voorkomt, spreken we van regeltoestand 2. In dat kwartier moet TenneT zowel op- als afregelen om het systeem in balans te houden.
Verdwaald in moeilijke vaktaal?
Geen zorgen! We hebben een handige begrippenlijst voor je klaarstaan👇