Marktupdate | Oktober 2025
Elke maand delen we de belangrijkste ontwikkelingen op de energiemarkt. We laten je zien wat de cijfers betekenen, signaleren trends over meerdere maanden en jaren, en geven je inzicht in de impact van de markt op jouw energierekening.
Oktober: een nieuw ritme op de markt
Oktober bracht een belangrijke verandering: de day-ahead markt ging over op kwartierprijzen. Hierdoor veranderen de prijzen sneller en ontstaan nieuwe kansen voor flexibele assets, zoals batterijen. De productie van windenergie zorgde opnieuw voor veel uren met negatieve prijzen. Bovendien doet Nederland nu één jaar mee met PICASSO, waardoor we het effect van deze Europese samenwerking op de onbalansmarkt goed kunnen zien. Over het algemeen waren er opnieuw weinig grote uitschieters, en bleef het aantal kwartieren met regeltoestand 2 hoog op 36%: een niveau dat inmiddels als het nieuwe normaal voelt.
De dagmarkt (day-ahead)
De overstap naar kwartierprijzen laat duidelijk zien hoe snel elektriciteitsprijzen kunnen schommelen binnen één uur. Daarnaast zorgde harde wind aan het begin en einde van de maand voor langdurige periodes met lage of zelfs negatieve prijzen.
Overstap naar kwartierprijzen
Per 1 oktober is de dagmarkt overgestapt van uurprijzen naar kwartierprijzen. Dit is een belangrijke stap voor het Europese energiesysteem: een dag telt nu 96 prijsmomenten in plaats van 24. Door vaker de prijs vast te stellen, sluit de waarde van elektriciteit beter aan bij de actuele situatie op het net. In een steeds duurzamer energiesysteem kan het aanbod van elektriciteit snel veranderen, bijvoorbeeld door het weer. Met kwartierprijzen weerspiegelt de prijs nu beter de daadwerkelijke waarde van elektriciteit op dat moment.
De overstap zorgt ook voor meer volatiliteit. Er zijn meer prijsmomenten die sterk van elkaar kunnen verschillen. Dit is voordelig voor flexibele assets, zoals batterijen, die snel kunnen inspelen op veranderingen in vraag en aanbod.
Sinds 1 oktober is duidelijk te zien dat de prijzen binnen één uur flink kunnen schommelen. Een goed voorbeeld is 20 oktober, toen de elektriciteitsprijs continu varieerde tussen aaneengesloten kwartieren (zie grafiek: Dagmarktprijzen – 20 oktober). De hoogste prijs deze maand was op 14 oktober van 19:00 tot 19:15 toen de prijs piekte tot €437/MWh.
Een zaagtandpatroon in de kwartierprijzen: 20 oktober
Sinds de introductie van kwartierpijzen is regelmatig een zaagtandpatroon te zien. Bijvoorbeeld op 20 oktober. De prijzen lopen op of af van het eerste tot het vierde kwartier van elk uur. Dit komt doordat er (nog) marktpartijen zijn die hun biedingen per uur doen in plaats van per kwartier. Hierdoor verandert de verhouding tussen vraag en aanbod sterk bij de uurwisseling, wat terug te zien is in de snel stijgende of dalende prijzen. Ook de beschikbare transportcapaciteit naar het buitenland wordt per uur bepaald, wat bijdraagt aan deze prijsschommelingen.
Het effect is de hele dag te zien, maar ontstaat voornamelijk in periodes waarin er veel op- en afgeregeld wordt in de ochtend en het einde van de middag/begin avond. Er wordt gewisseld tussen duurzame (zonne-energie) en fossiele productie en tussen hoge en lage vraag.
De impact van wind op dagmarktprijzen
Windenergie had deze maand een grote invloed op de prijzen. Vooral aan het begin en einde van oktober waaide het veel én hard, wat zorgde voor langdurige periodes met lage prijzen, zoals op 4 oktober. De prijs blijft de hele dag tussen €-10 en €10/MWh. Dit is een bijzondere situatie die niet vaak voorkomt.
Hoge piekprijs op 14 oktober
Halverwege de maand was er minder opwek uit duurzame bronnen, waardoor de prijzen vooral door conventionele energiecentrales (zoals gas) werden bepaald. Behalve op 14 oktober, toen een hoge prijspiek rond 19:00 ontstond door hoge vraag en laag aanbod van duurzame energie. De prijzen waren voor de rest in deze periode redelijk stabiel. Daardoor zien we, ondanks de overstap naar kwartierprijzen, geen stijging in de gemiddelde prijsspreiding.
Negatieve prijzen
Door stevige wind neemt het aantal uren met negatieve elektriciteitsprijzen dit jaar verder toe (voor het gemak blijven tellen in uren in plaats van kwartieren). Deze maand waren er 43 uren met negatieve prijzen, waarmee het totaal dit jaar inmiddels op 581 uur staat.
De onbalansmarkt
In oktober was de onbalansmarkt opnieuw rustig, met weinig prijspieken. Toch waren er een paar kwartieren met hoge onbalansprijzen. Ook was het aandeel regeltoestand 2 opnieuw hoog.
Extreme onbalansprijzen
Precies een jaar na de Nederlandse aansluiting bij PICASSO zien we dat het samenwerkingsverband het gewenste effect heeft. In de grafiek is te zien dat sinds oktober vorig jaar, bij de introductie van PICASSO, het aantal momenten met hoge onbalansprijzen sterk is afgenomen. Dankzij PICASSO hoeft er minder Nederlands balanceringsvermogen te worden ingezet, wat leidt tot lagere onbalansprijzen.
Wat is PICASSO ook alweer?
PICASSO is een Europees samenwerkingsverband met als doel om aFRR-balancering efficiënter en minder kostbaar te maken. Markten voor balanceringsvermogen worden beter op elkaar afgestemd, zodat flexibiliteit overal in Europa optimaal kan worden ingezet.
Het doel: samenwerking die voor iedereen toegevoegde waarde heeft: van netbeheerders en balanceringsdienstverleners tot het energiesysteem als geheel.
Regeltoestand 2
Hoewel PICASSO het gewenste effect heeft, blijft het aantal kwartieren met regeltoestand 2 hoog: afgelopen maand was dat 36%. Sinds oktober 2024, toen Nederland bij PICASSO aansloot, is er geen enkele maand geweest waarin het aantal kwartieren met regeltoestand 2 onder de 20% lag. Dit hoge aantal balansschommelingen in het systeem is niet wenselijk. Daarom is TenneT (nog steeds) aan het kijken hoe dit verbeterd kan worden.
Grote schommelingen in de balans: 27 oktober
Deze maand waren er een aantal grote schommelingen in de systeembalans. Dit zorgde voor enkele hoge onbalansprijzen. Zo piekten de onbalansprijzen op 23 en 27 oktober richting €4.000/MWh, waarbij de piek op de 27ste eindigde in regeltoestand 2. Uit de balansdelta blijkt dat het systeem rond 13:30 een klein overschot van ongeveer 100 MW had. Hierop werd gereageerd door productie af te schakelen, minder afname van het net of het laden van batterijen, waardoor de balans snel omsloeg naar een tekort van 500 MW. Een groot deel van de aFRR-capaciteit moest worden ingezet om dit plotselinge tekort op te vangen. Door het overschot aan het begin van het kwartier en het daaropvolgende tekort binnen hetzelfde kwartier was er dus sprake van regeltoestand 2.
Afregelprijs: De onbalansvergoeding voor afregelen. Bij een overschot in het systeem is er een prijsprikkel voor minder leveren of extra afnemen.
Vooruitblik op de markt
Per 10 november 2025
aFRR-blokken van 24 uur naar 4 uur
De blokken voor het automatische frequentieherstel (aFRR) worden korter: van 24 uur naar 4 uur per blok (6 blokken per dag). Waar je eerst 24 uur vermogen moest reserveren om op aFRR te kunnen reageren, kan dat straks in kortere blokken. Dat is gunstiger voor batterijen, vraagsturing, en hernieuwbare opwek.
Verdwaald in moeilijke vaktaal?
Geen zorgen! We hebben een handige begrippenlijst voor je klaarstaan👇