Spelers op de energiemarkten
Wij hebben een geliberaliseerde energiemarkt. Een markt dus die gedereguleerd is en openstaat voor concurrentie. Producenten, leveranciers en consumenten hebben keuzevrijheid in het kiezen van energieaanbieders. Het idee daarachter is, dat de concurrentie tot lagere energieprijzen leidt en dat het innovatie stimuleert. Netbeheerders zijn verantwoordelijk voor de infrastructuur en zorgen voor eerlijke toegang.
Dat leidt tot een complex systeem met allerlei partijen die moeten samenwerken. En die natuurlijk ieder voor zich winst proberen te maken. Hieronder een overzicht van de belangrijkste spelers in ons energiesysteem:
Producent
IOpwekking van elektriciteit
Productie van elektriciteit met een energiecentrale. De verschillende vormen van energie-opwekking kunnen gebaseerd zijn op kolen, nucleair, offshore of onshore wind, warmte-krachtkoppeling (WKK), of een stoom- en gascentrale (STEG). Als de centrale flexibel stuurbaar is kan de producent ondersteunende diensten bieden aan de netbeheerder.
Voorbeelden
Onafhankelijke producenten van energie: bijvoorbeeld agrariërs met een WKK, Vattenfall, Eneco, Essent.
Consument
Verbruik van energie
Gebruikt elektriciteit, bijvoorbeeld in industriële processen, voor huishoudelijke apparatuur of voor de opwekking van licht, warmte en andere vormen van energie.
Voorbeelden
(Industriële) bedrijven, huishoudens, gemeentelijke nutsvoorzieningen.
Prosument
Consument die zelf ook elektriciteit produceert
Afnemer van elektriciteit bij ontoereikende eigen productie. Kan het net voeden wanneer de eigen productie groter is dan de consumptie.
Voorbeelden
Bedrijven of huishoudens met eigen zonnepanelen.
Transmissienetbeheerder (TNB, TSO)
lVerantwoordelijk voor elektriciteitstransmissie binnen het hoogspanningsnet
Maakt gebruik van hoge spanning – tot 400 kV – voor de transmissie van elektriciteit over lange afstanden met minimaal netverlies. De TSO is verantwoordelijk voor de balans tussen afname en injectie op het elektriciteitsnet.
Voorbeeld
TenneT.
Distributie netbeheerder (DNB, DSO)
Verantwoordelijk voor het distribueren van elektriciteit binnen het laag- en middenspanningsnet
Distribueert elektriciteit van spanningsniveaus tussen de 400V en 70kV naar de eindconsument.
Voorbeelden
TenneT, Coteq, Enduris, Enexis, Liander, Rendo, Stedin, Westland Infra.
Energieleverancier
Elektriciteitslevering aan kleine bedrijven en huishoudens
Door de ontvlechting van de energiemarkt staat energielevering los van netbeheer. Hierdoor ontstaat voor consumenten de mogelijkheid tot het kiezen van een leverancier, gebaseerd op tarieven en diensten.
Voorbeelden
Essent, energiedirect.nl, Oxxio, Eneco, Nuon, Greenchoice, ENGIE, Vattenfall, etc.
Balansverantwoordelijke, programmaverantwoordelijke (PV-partij)
Zorgt voor balans tussen toevoer en afname van elektriciteit
De PV-partij zal op basis van gegevens over consumptie en productie volgens een voorspelling van de netgebruikers, een balanceringsnominatie doorgeven aan de netbeheerder. Elke netgebruiker moet een PV-partij aanstellen om de balanceringsverantwoordelijkheid voor zijn aansluitpunt op zich te nemen.
Voorbeelden
Voor eindconsumenten wordt de balansverantwoordelijkheid verzorgd door de leverancier. Grotere consumenten en producenten zijn meestal hun eigen PV-partij.
Regulator
Zorgt voor gelijke concurrentiemogelijkheid binnen de vrije markt
Om te voorkomen dat de TSO en DSO hun monopolie positie misbruiken, worden deze gecontroleerd door de onafhankelijke regulator. Deze observeert ook consumenten en producenten om te zorgen dat (grote) spelers op de energiemarkt de prijzen niet manipuleren.
Voorbeeld
Autoriteit Consument en Markt (ACM) Energie.
Elektriciteitsbeurs
Beurs voor energietransacties op day-ahead en intra-day basis
Deze beurzen zijn ontstaan voor het uitvoeren van transparante en anonieme energietransacties. Binnen dit multilateraal platform kunnen deelnemers biedingen doen op aanbod en vraag. De markt operator voegt deze biedingen samen en cleared deze voor het relevante tijdsblok. De aangeboden producten binnen deze markten zijn standaard producten, wat zorgt voor de garantie van een goede prijs en liquiditeit.
Voorbeeld
EPEX Netherlands.
Virtuele Energiecentrale / Aggregator
Verzorgt toegang tot de energiemarkten voor decentrale installaties waarbij balanceringsdiensten aangeboden kunnen worden aan de netbeheerder.
Binnen zijn portfolio, combineert de aggregator de decentrale consumptie- en productie-eenheden. Balanceringsdiensten worden aangeboden aan de DSO of TSO, door het coördineren van de pool aan installaties. Daarnaast wordt deze energie uit decentrale installaties verhandeld binnen alle relevante energiemarkten.
Voorbeelden
Repowered